Dmitri Shostakovich - Complete Songs (volume 1, 1950-1956) Delos

Σάββατο πρωί, πριν ακόμα αποκτήσω το πολύτιμο i-pod μου, τότε ακόμα που τριγυρνούσα ακούγοντας μουσική από το κινητό, Τρίτο πρόγραμμα, εκπομπή «Η νήσος των θησαυρών».

Μια στεντόρεια φωνή με παγιδεύει, βγάζω την πολύτιμη κόκκινη ατζέντα μου και σημειώνω βιαστικά:
Dmitri Shostakovich, σε ποίηση Alexander Pushkin,το τραγούδι ήταν το In the Depth of Siberian Mines, από τον κύκλο τραγουδιών 4 Monologues to Words by A. Pushkin. 

Αυτό ήταν λοιπόν η αφορμή να αναζητήσω τον δίσκο που με οδήγησε σε ένα μαγευτικό ταξίδι, λίγο διαφορετικό από αυτό που περίμενα από τον μεγάλο συνθέτη, του οποίου είχα ακούσει μέχρι τότε μόνο δύο συμφωνίες. 

Αν και ο Σοστακόβιτς είναι αναμφισβήτητα μεγαλειώδης στην σύνθεση συμφωνιών (μέσα από τις οποίες διακρίνεται σαφέστατα η θυελλώδης εποχή στην οποία έζησε και συνέθεσε) και μουσικής δωματίου, η σχέση του με το τραγούδι είναι εμφανής και αναδεικνύεται έντονα μια σειρά 5 CDs με την πλήρη συλλογή των τραγουδιών του Shostakovich (πολύ προσεγμένη έκδοση, με τους στίχους στα Ρωσσικά και σε Αγγλική μετάφραση, για τους απανταχού αφοσιωμένους ακροατές του) και θα αναφερθώ στον πρώτο, που περιέχει τραγούδια που συνέθεσε ανάμεσα στα 1950 – 1956 για φωνή και πιάνο.

Ο κύκλος ανοίγει με δύο Romances σε ποίηση του Ρώσσου "Λόρδου Βύρωνα" M. Lermontov, op. 84, ερμηνευμένα από την mezzo– soprano Natalia Biryukova:

A morning in the Caucasus και Ballad, δυο τραγούδια με αναφορές στην παραδοσιακή Ρωσσική μουσική του 19ου αιώνα. Μια τρυφερή μπαλάντα που όμως τα συναισθήματα εκφράζονται κάπως συγκρατημένα, σαν να φοβούνται να εκδηλωθούν και οι σκηνές από τα Καυκάσια Όρη μέσα από την φωνή της Biryukova περιγράφονται με απόλυτη διαύγεια και διαφάνεια σαν ακουαρέλλες γεμάτες από το φως που αναζητούσε ο ρομαντικός ποιητής.

Ακολουθούν 4 τραγούδια σε ποίηση του Evgeny Dolmatovsky op. 86 γραμμένα το 1951.
Η γνωριμία των δύο ανδρών έγινε σε ένα βαγόνι τραίνου και εξελίχθηκε σε μια σημαντική φιλία και συνεργασία με την πάροδο του χρόνου, με τον Dolmatovsky να στηρίζει τον συνθέτη σε δύσκολες περιόδους της ζωής του. Τα τραγούδια γράφτηκαν για την θεατρική παράσταση Peace, αλλά το έργο δεν έτυχε θερμής υποδοχής.

 Όμως ο Shostakovichδεν ήθελε να χαθούν τα τραγούδια και αφού τα "πείραξε" λιγάκι, τα περιέλαβε σε έναν μικρό κύκλο τραγουδιών.

Το πρώτο, το The Motherland hears έγινε "διάσημο" μέχρι το διάστημα, αφού το σιγοτραγουδούσε ο Yuri Gagarin, το Rescue αναδεικνύει όλη την υποβόσκουσα θλίψη της Ρώσσικης ψυχής, το Loves– or Loves Not και το Lullaby είναι δύο σαγηνευτικά τραγούδια που ερμηνεύει η soprano Victoria Evtodieva.

Το τρίτο μέρος του κύκλου είναι η κρυμμένη παγίδα, γιατί μέσα από την Μουσική του Shostakovich, ακόμα κι όποιος δεν γνωρίζει την γλώσσα αισθάνεται από την πρώτη στιγμή το νόημα των λόγων του Pushkin.

Από την επιβλητικότητα της φωνής του Fyodor Kuznetsov, από το πιάνο που είναι εκεί για να αναδεικνύει την δύναμη, να τονίζει το πάθος, να υποβάλλει τα δραματικά στοιχεία, τα τέσσερα αυτά τραγούδια σε κρατούν με κομμένη την ανάσα. Θραύσματα που μπαίνουν μέσα σου και δεν σε σκοτώνουν αλλά και δεν σε αφήνουν να ξεχάσεις, γιατί δεν πρέπει να ξεχάσεις.

Το τέλος ενός καθεστώτος, μια νέα αρχή, ελπίδες, ελπίδα, η δεύτερη στροφή του In the Depth Of Siberian Mines:

Hope, misfortune’s faithful sister

Even your gloomy dungeon

Will awaken vigor and rejoicing,

And the hoped for time will come

Χάρη σ’ αυτόν τον αέναο κύκλο της ζωής, στίχοι γραμμένοι δύο αιώνες πριν, γίνονται πιο επίκαιροι από ποτέ, ξαναζωντανεύουν την ανάγκη για επανάσταση που - θέλω να πιστεύω πως - περιμένει να εκραγεί μέσα στον καθένα μας, τίποτα δεν χάνεται πραγματικά, είναι αυτά που κάνουν τους 4 μονολόγους, έργο 91 σαν μια σειρήνα που σε καλεί, σαν μια φωνή που δεν σε αφήνει να λησμονήσεις!

Στη συνέχεια τα ακούσματα είναι γνώριμα . Ο Shostakovich θαύμαζε τους ήρωες της Ελληνικής Αντίστασης και γνώρισε την Ελληνική μουσική παράδοση με την βοήθεια μιας Ελληνίδας που ζούσε στη Μόσχα.

Κωστής Παλαμάς:

Εμπρός! Ολόρθοι, ατρόμαχτοι.

Μαυρίλα. Αστροπελέκι.

Μα το σπαθί γοργάστραψε,

και νά! η βροντή τουφέκι!

Στον Πίντο απ’ τον Ταΰγετο,

και στα Μπαλκάνια, ως πέρα,

μια η φλόγα, μια η φοβέρα,

κι ένας ο νους. Εμπρός!

....

Ο Πεντοζάλης, ο χορός του Ζαλόγγου, φόρος τιμής και ο κύκλος των Ελληνικών τραγουδιών δεν θα μπορούσε παρά να κλείσει με τον Ύμνο του ΕΛΑΣ.

Ο Shostakovich ενδιαφέρθηκε αρκετά για την παραδοσιακή μουσική άλλων χωρών, κι έτσι, εκτός από τα Ελληνικά Τραγούδια, στον δίσκο συνυπάρχουν και 6 Ισπανικά τραγούδια με τον βαρύτονο Mikhail Lukonin, όπως και τα Ελληνικά.

Τον δίσκο συμπληρώνουν πέντε ακόμα τραγούδια σε ποίηση Dolmatovsky, op. 98, γραμμένα στα 1954, με την φωνή του Kuznetsov.

 
Πιο καθημερινά, τραγούδια που εκφράζουν συναισθήματα, αναμνήσεις, στιγμές που έφυγαν αλλά μένουν χαραγμένες στη μνήμη. Το απλοϊκό των στίχων συνυπάρχει με την απλοϊκότητα στη σύνθεση, αλλά ακόμα και σε αυτήν την προσπάθεια του συνθέτη να δημιουργήσει κάτι πιο προσιτό και ευκολότερα κατανοητό, το αποτέλεσμα εξακολουθεί να είναι μοναδικό.

Συστήνω αυτόν τον δίσκο ανεπιφύλακτα σε όσους θέλουν να αφεθούν σε έναν κατακλυσμό συναισθημάτων που μπορεί να είναι έρωτας, πόνος, πάθος, αγάπη, δύναμη, πόλεμος, επανάσταση, ή απλά και μόνο μια τρυφερή επιθυμία για να τραγουδήσουν ένα νανούρισμα.

 

An uknown collectiva - News from Babel

News from Babel - Letters Home

 

Γυρνώντας πίσω στο χρόνο και... .....ακολουθώντας τα ίχνη του Robert Wyatt ……..

 ή, πως η Lindsay Cooper συνάντησε τους Henry Cow,  για να ξεκινήσω από κάπου να ξετυλίγω το νήμα…
Η Lindsay λοιπόν, ήταν ήδη μια καταξιωμένη μουσικός, εξαιρετική δεξιοτέχνις αρχικά στο bassoon και το oboe και στη συνέχεια, σαν μια μοναδική ζωγράφος με διαρκώς επεκτεινόμενη χρωματική παλέτα και στα σαξόφωνα, στο φλάουτο και στα keyboards.
Για να παραφράσω τον τίτλο της ταινίας, «when Lidsay met Henry», η παρουσία της έγινε εύκολα διακριτή και η συνεισφορά της στην δημιουργία ενός νέου ρεύματος στη μουσική ήταν καταλυτική.
Οι News from Babel αποτελούν την φυσική εξέλιξη των Henry Cow.
Ο Chris Cutler και η Dagmar Krause έχουν ξανασυνεργασθεί ήδη στους Art Bears και σε διάφορα σχήματα, ενώ η Zeena Parkins μεταξύ άλλων με τον Fred Firth, συνδετικό κρίκο μεταξύ των τεσσάρων.

Στο δεύτερο άλμπουμ τους Letters Home, δίπλα στην ξεχωριστή φωνή της Dagmar Krause προστίθεται η καταλυτική παρουσία του Robert Wyatt, αλλά και οι πειραματικές φόρμες του Bill Gilonis στην κιθάρα και το μπάσο, και η συνδρομή στα φωνητικά της Sally Potter  και του Βρεττανού Phil Minton.

Από την πρώτη στιγμή η φωνή καταλυτική παρουσία του Robert Wyatt μαγνητίζει τον ακροατή, δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι αυτός ήταν που προσδιόριζε και έδινε το στίγμα και στους Soft Machine αλλά και στους Matching Mole.
Στο Who Will Accuse – μελωδικό σαν soundtrack αισθηματικής ταινίας αλλά αυτό μόνο κατά την πρώτη ‘ανάγνωση’ – αλλά και στα Heart of Stone, Moss, Waited/Justice και (με τη Sally Potter) στο Late Evening, αιχμαλωτίζει τον ακροατή και απευθύνεται σε αυτόν σε πρώτο πρόσωπο, με μόνη εξαίρεση ίσως το Dragon at the Core, όπου ο Phil Minton παίζει, διασκεδάζει αλλά και κρύβεται κυρίως γι’ αυτόν ή από αυτόν…
Είναι αυτή η ικανότητα που έχει, χωρίς να είναι ίσως μεγάλη φωνή - κάτι που δεν έχω την ικανότητα να διακρίνω και να κρίνω- να μετατρέπει κάθε μουσικό κομμάτι σε έργο τέχνης.

Είναι ίσως πάλι τα τραγούδια που από μελωδίες σαν αυτές που περιέγραψα παραπάνω, χάρη στην δεξιοτεχνία του Gilonis στην κιθάρα αλλά και το τρυφερό και συνάμα στιβαρό χάδι της Zeena Parkins στην άρπα, ξεφεύγουν και γίνονται αφορμή για ένα μεθυστικό στροβίλισμα, για ένα παιχνιδιάρικο κλείσιμο του ματιού σε μεταπολεμικό φόντο υπό τους ήχους ενός ακορντεόν, μια αμυδρή θύμιση της εισαγωγής του Sea Song ακολουθούμενη από ένα καταχθόνια μελωδικό ιντερλούδιο λίγο πριν την φωνή της Sally Potter, είναι ο ορισμός της χρήσης των κρουστών σε αυτό που κάποιοι ονόμασαν avant-rock, είναι όλα αυτά που ο κάθε ένας από τους μουσικούς προσθέτει, με αποτέλεσμα ένα σύνολο στο οποίο και ο πιο δύσκολος ακροατής θα βρει ψεγάδι…

 

The Denver Gentlemen - Το στοιχειωμένο δάσος του David Eugene Edwards

Το κακό με τα CDs είναι ότι δεν έχουν γρατζουνιές, αλλά αντιθέτως έχουν έναν τέλειο κρυστάλλινο ήχο, διάφανο.
Το καλό με τα βινύλια, είναι ότι δεν έχουν διάφανο ήχο. Οσο γεμίζουν γρατζουνιές, όσο παλιώνουν, τόσο πιό γοητευτικό μοιάζει αυτό το χριτς χριτς της βελόνας, το νιώθει το χέρι μου χαϊδεύοντας τις ρυτίδες σου.....
Η φωνή του David Eugene Edwards είναι τόσο πολύτιμη, όσο ένα παλιό, κακομεταχειρισμένο, γεμάτο γρατζουνιές βινύλιο.
Βραχνή, στοιχειωτική,  βαθειά, μοιάζει σαν ήχος που αναδύεται μέσα από ένα σκοτεινό πηγάδι, όσο γύρω του στροβιλίζονται οι κατάλευκες νιφάδες ενός χιονιού που μόνο κακό μπορεί να κρύβει.
Εκεί, στο Denver του Colorado, μια παρέα από τους τελευταίους εναπομείναντες χρονικά κρίκους μιας αλυσίδας από ανυπόταχτους μουσικούς, που λατρεύουν τα ταξίδια στα σκοτεινά μονοπάτια του μυαλού και της ψυχής γράφει μερικές από τις ωραιότερες μουσικές αυτού του ιδιώματος που λέγεται Gothic Country  ή Americana.
Οι  Denver Gentlemen, λιγότερο "επιθετικοί" και "επαναστάτες" από τους 16 Horse Power, λιγότερο σκοτεινοί από τους WovenHand, είναι το πρωτότοκο (σχεδόν, αν δεν λογαριάσουμε τους Blood Flower) παιδί του D.E. Edwards.
12 τραγούδια, γραμμένα σχεδόν όλα από τον Jeffrey Paul Norlander, εκτός από το Holiday των αδελφών Gibb - που παγώνει εδώ το αίμα στις φλέβες - και το Fixin' to Die του Bukka White, είναι μια σεισμική αλλαγή σε  ότι μέχρι τότε ξέραμε (ή δεν ξέραμε...) σαν country music


Το πιάνο, παίζει σχεδόν πρωταρχικό ρόλο, σε ανυψώνει ή σε καταρρακώνει, σε κάνει να θες να χορέψεις, με ότι αυτό συνεπάγεται, στο "Dance and Make Babies", ναι, σίγουρα, "we'll dance on their graves", remember?
Το βιολί...., α, το βιολί λυώνει τους βράχους των Rocky Mountains, ιδιαίτερα στο "So the Moon, and my Love Hides", εκεί γύρω στο πρώτο λεπτό του "As my Widow", σε ένα ανατριχιαστικό solo στο "A Think that I done Wrong"...
Σκέφτομαι πως αν ο Beethoven έγραφε τα ύστερα κουαρτέτα του για έγχορδα στο τώρα, εκεί, στο Denver, θα ηχούσαν κάπως έτσι....όλος ο πόνος, η απόγνωση, η αγωνιώδης προσπάθεια να  γλυτώσει από την αρρώστια που τον κατατρώει.... ίσως πάλι, σαν το Nik the Mik θα ηχούσε η Kreutzer...., έτσι ή σαν το Allegro Barbaro του Bartok - και μπορείς πάντα να με καταδικάσεις για βλασφημία, αλλά αυτό ακριβώς είναι, μια σύγχρονη φούγκα που η θλίψη του βιολιού με την αμείλικτη καταδίωξη ενός αριστερού χεριού στα πλήκτρα του πιάνου, γίνεται ένας αγώνας φυγής από κάτι πολύ τρομακτικό, που  σε καλεί και σε παγιδεύει σαν σειρήνα...
Ο δίσκος, είναι αυτό ακριβώς που πρέπει να είναι ένα διαμάντι, δυσεύρετος, μοναδικός, όλο το πνεύμα των Gospel, των ιθαγενών των Απαλλαχίων, της ερήμου της Αριζόνα, σε κάτι λιγότερο από 60 λεπτά, plus, για τους τυχερούς, μια ανέκδοτη ερμηνεία του Edwards στο Holiday....